Σήμερα τελειώνουν τα μνημόνια. Οι δύσκολες υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας
Από σήμερα το πρωί το Μνημόνιο όπως το γνωρίζαμε είναι παρελθόν. Βασική διαφορά, ότι οι δανειστές δεν θα χρηματοδοτήσουν ξανά την χώρα και η Ελλάδα θα πληρώνετα με ρύθμιση χρέους και επαίνους από τις αγορές.
Ολοκληρώνεται σήμερα και επισήμως το ελληνικό πρόγραμμα στήριξης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), από το οποίο εκταμιεύθηκαν συνολικά 61,9 δισ. ευρώ σε διάρκεια τριών ετών.
Την επιτυχή έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα χαιρέτισαν τις πρώτες πρωινές ώρες ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο και ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ.
«Σήμερα μπορούμε με ασφάλεια να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα του ESM χωρίς επιπλέον προγράμματα διάσωσης, καθώς για πρώτη φορά από τις αρχές του 2010 η Ελλάδα μπορεί να σταθεί στα πόδια της» δήλωσε ο Μ. Σεντένο, επισημαίνοντας ότι αυτό έγινε εφικτό, «χάρη στην εξαιρετική προσπάθεια του ελληνικού λαού, την καλή συνεργασία με την τρέχουσα ελληνική κυβέρνηση και την υποστήριξη των Ευρωπαίων εταίρων μέσω των δανείων και της ελάφρυνσης του χρέους».
«Καθώς ο ESM και το ΕFSF είναι οι μεγαλύτεροι πιστωτές της Ελλάδας, κατέχοντας το 55% του συνολικού χρέους της ελληνικής κυβέρνησης, τα συμφέροντά μας ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα της Ελλάδας. Θέλουμε η Ελλάδα να είναι ένα ακόμη success story, να ευημερεί και να είναι μια χώρα που την εμπιστεύονται οι επενδυτές» υπογράμμισε από την πλευρά του ο Κ. Ρέγκλινγκ.
Επίσημες ανακοινώσεις αναμένονται σήμερα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, καθώς ο επίτροπος Οικονομικών υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί είναι προγραμματισμένο να παραχωρήσει συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, στη 1 μμ (ώρα Ελλάδας).
Σε γραπτές δηλώσεις του προς τον Τύπο, την Παρασκευή, ο Γάλλος επίτροπος έκανε λόγο για μια «ιστορική ημέρα» τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, σημειώνοντας πως «χωρίς την ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια η ελληνική οικονομία θα είχε καταρρεύσει», ενώ παράλληλα «όλες οι οικονομίες της ΕΕ θα είχαν παρασυρθεί, τουλάχιστον εν μέρει, στην ελληνική άβυσσο».
Μπορεί κάποιος να πει ότι αυτό είναι καλό νέο. Ωστόσο υπάρχει και κάτι κακό, ότι μέχρι σήμερα η χώρα είχε κάποιον να διαπραγματεύεται, από σήμερα οι αγορές που θα είναι κριτής της χώρας, είναι απρόσωπες και διάλογος δεν μπορεί να υπάρξει.
Και μπορεί η Ελλάδα να μην χρειάζεται άμεσα χρήματα, ωστόσο σήμερα οι αγορές είναι κλειστές για αυτήν και μέχρι την ώρα που θα χρειαστεί πρέπει να τις πείσει ότι δεν πρόκειται να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος.
Όπως και να έχει η Ελλάδα έχει αναλάβει σοβαρές υποχρεώσεις μέχρι και το 2023. Η σοβαρότερη εξ αυτών η διατήρηση υψηλών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ.
Η επόμενη ημέρα για την Ελλάδα, μπορεί να μην συνοδεύεται από ένα νέο πρόγραμμα, ωστόσο περιλαμβάνει σαφείς δεσμεύσεις για την ολοκλήρωση εν εξελίξει μεταρρυθμίσεων, οι οποίες παρέχουν τις διασφαλίσεις που έχει ζητήσει η ευρωζώνη για να δώσει την ελάφρυνση του χρέους. Και πέραν των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, ευρωζώνη και ESM δίνουν και δύο «τυράκια» στην κυβέρνηση για να μείνει πιστή στις μεταρρυθμίσεις.
Το πρώτο αφορά τα μακροπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και το δεύτερο έναν έκτακτο μηχανισμό απομείωσης του χρέους.
Από τις ανακοινώσεις που έκανε σήμερα τα ξημερώματα ο ESM, προκύπτει ότι στη βάση μιας ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους που θα συντάξουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Eurogroup θα επανεξετάσει στο τέλος της περιόδου χάριτος των δανείων του EFSF, το 2032, το εάν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα για να διασφαλιστεί o στόχος για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδος (έως 20% του ΑΕΠ). Μάλιστα αποκάλυψε ότι ένας μηχανισμός έκτακτης ανάγκης για το χρέος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ενδιάμεσα και σε περίπτωση που το βασικό σενάριο για το χρέος επιδεινωθεί «απροσδόκητα».
Εφόσον αυτός ο μηχανισμός ενεργοποιηθεί από το Eurogroup θα μπορούσε να συνεπάγεται μέτρα όπως η περαιτέρω αναδιάρθρωση των δανείων του EFSF με πάγωμα επιτοκίων και αναβολή πληρωμών τόκων στον βαθμό που είναι απαραίτητο, ώστε οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας να παραμείνουν μεταξύ 15% έως 20% του ΑΕΠ.
Η ενισχυμένη εποπτεία
Ήδη από τις 22 Ιουνίου το Eurogroup έχει καθορίσει τη μορφή που θα έχει η επιτήρηση της Ελλάδας, έως το τέλος του 2022. Στις ανακοινώσεις που έκανε ο ESM σήμερα τα ξημερώματα αποσαφήνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει τη συνέχεια και την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων του προγράμματος στους εξής βασικούς τομείς:
– Στη δημοσιονομική πολιτική ανέλαβε την υποχρέωση να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
– Στην κοινωνική πρόνοια δεσμεύθηκε για τον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος και του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.
– Για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ανέλαβε να προχωρήσει σε συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις με στόχο την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων κόκκινων δανείων.
– Στις αγορές εργασίας και προϊόντων ανέλαβε, μεταξύ άλλων, να ολοκληρώσει ένα σχέδιο δράσης για την αδήλωτη εργασία, να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση του συστήματος αδειοδότησης των επενδύσεων και να ολοκληρώσει το κτηματολόγιο.
– Για το Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων και τις ιδιωτικοποιήσεις ανέλαβε δεσμεύσεις για ένα σχέδιο ανάπτυξης των περιουσιακών στοιχείων και για την ολοκλήρωση βασικών αποκρατικοποιήσεων.
– Για τη δημόσια διοίκηση δεσμεύτηκε να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων στον δημόσιο τομέα, να φέρει έναν νέο κώδικα εργατικού δικαίου και να εφαρμόσει πολιτικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Η τρόικα επιστρέφει
Μια πρώτη ιδέα για τον βαθμό που οι δανειστές θα έχουν παρέμβαση ποιο βαθμό, τόσο στην οικονομική διακυβέρνηση της Ελλάδας όσο και στην άσκηση του νομοθετικού έργου, θα δοθεί στα μέσα Οκτωβρίου. Τότε τα κλιμάκια των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα για την πρώτη μετα-προγραμματική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα επικεντρωθεί στις προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2019, αλλά και στην αποτίμηση των πολιτικών που θα ανακοινώσει ο Αλέξης Τσίπρας στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Αμέσως μετά το τέλος αυτής της αξιολόγησης θα εκδοθούν δύο εκθέσεις. Η πρώτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ESM και η δεύτερη από το ΔΝΤ. Η πρώτη έκθεση θα υποβληθεί στο Eurogroup και η δεύτερη στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ. Το περιεχόμενο των εκθέσεων αυτών θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τις αγορές, ειδικά από τη στιγμή που οι θεσμοί θα διατυπώνουν επιφυλάξεις για τις πολιτικές που σκοπεύει να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση. Το να υπάρχουν θετικές εκθέσεις προόδου από τους θεσμούς έχει σημασία και για έναν ακόμη άλλο λόγο. Αυτές θα είναι εφεξής απαραίτητη προϋπόθεση για την ενεργοποίηση των μέτρων για το χρέος.
Συγκεκριμένα, μόνο μία θετική έκθεση ενισχυμένης εποπτείας θα καθιστά δυνατή την επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών που καταγράφουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος από την κατοχή των ελληνικών ομολόγων SMPs και ANFAs. Τα κέρδη αυτά θα μεταβιβάζονται στην Ελλάδα ισόποσα σε εξαμηνιαία βάση, κάθε Δεκέμβριο και Ιούνιο, αρχής γενομένης το 2018 και έως τον Ιούνιο του 2022, υπό την προϋπόθεση ότι οι θεσμοί θα δίνουν το καλώς έχειν. Πιο απλά, εάν μετά την αξιολόγηση των Ε.Ε., ΕΚΤ, ESM και ΔΝΤ τον Οκτώβριο δεν υπάρξει θετική έκθεση προόδου, τότε τα 600 εκατ. ευρώ που θα έπρεπε κανονικά να λάβει τον Δεκέμβριο η Ελλάδα από τα κέρδη των SMPs και ANFAs δεν θα εκταμιευθούν.