ΚΑΣ: Αρχαιολογικός χώρος μεγάλο μέρος της πόλης του Πειραιά
Η πρόταση, ουσιαστικά, της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την κήρυξη – οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου στον Πειραιά πήρε σήμερα το «πράσινο φως» από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ).
Σύμφωνα με αυτήν, κηρύσσεται ως αρχαιολογικός χώρος η εντός των τειχών αρχαία πόλη του Πειραιά που οριοθετείται, κυρίως, από την αρχαία οχύρωση και την ακτογραμμή. Πιο συγκεκριμένα, ο αρχαιολογικός χώρος ορίζεται βόρεια και δυτικά από το χερσαίο τμήμα του Κονώνειου τείχους και τον σταθμό του ΗΣΑΠ, καθώς και από ζώνη 20 μ. εξωτερικά από το τείχος στα σημεία όπου αυτό δεν είναι ορατό, στα ανατολικά από την περιοχή όπου εκτιμάται ότι βρισκόταν το Κονώνειο τείχος, ενώ στα νότια το όριο είναι η θαλάσσια ακτή, από τη Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου ως το Μικρολίμανο.
Εξαιρούνται η θαλάσσια περιοχή του κεντρικού λιμένα και οι σύγχρονες επιχώσεις, ενώ εντός κήρυξης παραμένουν οι δυο πλαζ (Βοτσαλάκια και Φρεαττύδα), καθώς και η Ηετιώνεια Πύλη. Επίσης, σε επόμενη συνεδρίαση του ΚΑΣ θα συζητηθεί ειδική κήρυξη για τα Μακρά Τείχη.
Ουσιαστικά, ως αρχαιολογικός χώρος κηρύσσονται το 1ο, 2ο και μικρό τμήμα του 3ου δημοτικού διαμερίσματος του Πειραιά, ενώ όσον αφορά στα υπόλοιπα δημοτικά διαμερίσματα (υπόλοιπο 3ου, 4ο και 5ο) θα συνεχιστεί ο έλεγχος των εκσκαφών και όπου χρειαστεί θα υπάρξουν μικρότερες ή σημειακές κηρύξεις. Η έκταση του αρχαιολογικού χώρου που υιοθετήθηκε από τα μέλη του ΚΑΣ είναι περίπου η μισή από εκείνη που είχε προτείνει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων και η οποία ήταν περίπου 11,5 τ. χλμ.
Το ΚΑΣ συζήτησε επίσης το Αρχικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα και Μελέτη Διαχείρισης (Master Plan), στάδιο α’ και στάδιο β’, του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) ΑΕ.
Σημειώνεται ότι, πριν τη σημερινή εξέλιξη, στον Πειραιά υπήρχαν μόνο παλαιές κηρύξεις μεμονωμένων μνημείων (Ηετιώνεια Πύλη, τμήματα του Κονώνειου Τείχους, Αστικές Πύλες), που δεν περιλάμβαναν το σύνολο των αρχαιοτήτων. Συνεπώς, όπως ειπώθηκε και στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου του Πειραιά ήταν κάτι αναμενόμενο, πολύ περισσότερο τώρα που το master plan του ΟΛΠ συνιστά χωρική ρύθμιση, η θεσμική κατοχύρωση της έγκρισής του προϋποθέτει, σύμφωνα με τον νόμο, την οριοθέτηση περιοχών που περιέχουν αρχαιότητες ή ενδείξεις για αρχαιότητες.
Σημειώνεται ότι εντός του νέου αρχαιολογικού χώρου του Πειραιά περιλαμβάνονται σημαντικότατες αρχαιότητες, όπως οι οχυρώσεις της θεμιστόκλειας και κονώνειας περιόδου, τμήματα των Μακρών Τειχών, ο τάφος του Θεμιστοκλή, το ελληνιστικό Θέατρο της Ζέας, ιερά όπως της Κυβέλης και της Αρτέμιδος, κατάλοιπα των αρχαίων νεωσοίκων στα δυο λιμάνια της Ζέας και της Μουνιχίας (σημερινό Μικρολίμανο), οικιστικά κατάλοιπα από την κλασική ως την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, δεξαμενές και λατομεία. Οι ανασκαφές στον Πειραιά ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα για να συνεχιστούν τον 20ο και τον 21ο στο πλαίσιο ιδιωτικών και δημόσιων έργων, όπως η κατασκευή του τραμ και του μετρό.